HİDROSEFALİ

En genel tanımıyla hidrosefali, kafa içindeki suyun miktar olarak arttığı durumları açıklar ve ilk akla gelen kafa büyümesidir. Kafamızın içinde, birbiriyle ilişkili olan mağaralar olarak düşünebileceğimiz boşluklar bulunur. Biz bunlara ventrikül ya da karıncık diyoruz. Bunların en büyüğü ise yan karıncıktır. Kafamızın içindeki suyu, bildiğimiz su gibi düşünmek yanlış olur. Bu birçok fonskiyona sahip olan beyin omurilik sıvısıdır. En önemli görevi beynimizi etkileyecek şiddetli çarpmalarda beyni korumasıdır. Bu sıvıda kanımızdaki gibi besleyici maddeler de bulunur.

Beyin omurilik sıvısının (BOS) büyük bir çoğunluğu, karıncıklardaki yosunumsu bir organ olan koroid pleksuslarda yapılır. Bir kısmı da beyin dokusu ve omurilikte yapılır. Yosuna benzeyen koroid pleksuslartüm karıncıklarda bulunmaktadır ve temel olarak BOS yapımından sorumludurlar. Günde yaklaşık yarım litre BOS üretilmekte ve aynı miktarda da emilmektedir.

İki tarafta da bulunan yan karıncıklardaki BOS küçük birer pencere ile (foramen Monro) beynin ortasında bulunan üçüncü karıncığa akar. Sonrasında ince ve 1 cm uzunluğundaki bir kanal ile dördüncü karıncık denen diğer bir boşluğa doğru ilerler. Bu akış omurilik merkezine kadar devamlılık sağlar. Dördüncü karıncıktaki deliklerden çıkan BOS, omurilik çevresinde ve beyin çevresinde dolaşarak beyin yüzeyindeki büyük toplardamarlara özel dokular (araknoid villus) sayesinde emilerek geri döner.

Şimdi hidrosefaliyi tanımak çok daha kolay olacaktır. Hidrosefalinin bilimsel tanımı: beyin boşluklarının (karıncıklarının) genişlemesiyle birlikte beyin-omurilik sıvısının basınç ve miktarında artmadır.

Mevcut hastaların hemen hemen büyük çoğunluğunda hidrosefali, beyin omurilik sıvısının dolaşım yolundaki herhangi bir noktasındaki tıkanmaya bağlı olarak oluşur. Tıkanma karıncıkları birbirine bağlayan delikler veya kanalda olabildiği gibi emilimin olduğu son noktada da olabilir. Bu tıkanmanın nedeni, bir kafa darbesi, enfeksiyon ya da tümör olabilir.

Hidrosefali nedenlerini doğuştan ya da sonradan gelişen edinsel olarak da ikiye ayırabiliriz.

Edinsel hidrosefali gelişiminin de üç nedeni olabilir :

1. Beyin omurilik sıvısının aşırı yapımıdır. Bu genellikle bir tümör nedeniyle olabilir.

2. Beyin omurilik sıvısının dolaştığı yollarda bir tıkanıklık söz konusudur. Tıkanıklığın nedeni, menenjit-ansefalit gibi enfeksiyonlar, travmaya bağlı kanamalardır. Sıvı akışının engellenmesiyle oluşan bu tür hidrosefaliaynı zamandanon-kommünike (bağlantısı olmayan hidrosefali) olarak da adlandırılır.

3. Beyin omurilik sıvısının emiliminde bir bozukluk olmasıdır. Bu tür hidrosefalide ”kommünike” (bağlantının korunduğu) hidrosefali olarak tanımlanır.

Hidrosefali nedenlerini kısaca maddeleyecek olursak;

• Spina bifida ya da omuriliğin anne karnında kapanmayıp açık kalması.
• Üçüncü karıncık ile dördüncü karıncık arasındaki su kanalı darlığı veya tıkanıklığı.
• Beyinciğin veya beyin sapının kafatasından omurilik kanalına fıtıklaşması.
• BOS yollarını daraltan veya tıkayan içi sıvı dolu kesecikler.
• Beyin, beyincik ve beyin sapı tümörleri.
• Menenjit ve benzeri enfeksiyonlar sonrası.
• Beyin boşlukları içine veya beyin zarı altına kanamalar sonrası.
• BOS üreten organın tümörü.
• Kanama, enfeksiyon veya iltihap sonrası beyin zarı altında BOSakımının engellenmesi.
• Genetik ya da ailesel hidrosefali.